Kerstbieren en winterbieren

De lekkerste bieren voor in de winter

Is de kerstboom opgetuigd? Kerstversiering van zolder gehaald? Lampjes in de tuin en een krans op de deur? Dan is het tijd om te ontspannen met heerlijk bier voor de winter: kerstbier!

Kerstbier of winterbier

Kerstbier of winterbier is geen bierstijl. Net als trappisten- en abdijbier is het meer een verzamelnaam voor verschillende bieren en bierstijlen. Maar in tegenstelling tot trappistenbier - dat iets zegt over de afkomst van het bier - zegt kerstbier of winterbier meer iets over het drinkmoment. 

Toch zijn er genoeg overeenkomsten te vinden in kerst- of winterbieren. Algemeen kun je stellen dat het bier van hoge gisting is en vaak zwaarder van alcoholgehalte. Vaak heeft het een donkere kleur en is het gekruid. De kruiden zijn dan typisch 'winters', kruiden die ook in een glühwein voorkomen. Denk aan kruidnagel, kaneel, vanille, zoethout, anijs en tijm.

Ontstaan van winterbier

Hoe is de traditie van kerst- en winterbier eigenlijk ontstaan? Al ver voor onze jaartelling vierden de Scandinaviërs de Winterzonnewendefeesten ter ere van de Goden Odin en Thor.  Ook hadden de Germanen het gebruik om tijdens de winter een warme, gekruide heildrank uit te brengen. Deze heildrank werd in Engeland overgenomen en wordt nu nog steeds in bepaalde gebieden gedronken als een soort cider. Later, toen de Christenen de geboorte van Jezus Christus gingen vieren, werd er ook veel feestdrank genuttigd. Een speciale drank voor de feestdagen is dus een eeuwenoud gebruik.

Pils als kerstbier

Die asociatie met zwaar en donker bier was er echter niet altijd. In de jaren '20 van de vorige eeuw werd de nu bekende Stella Artois pils als kerstbier gepresenteerd (Stella staat immers voor 'ster'). Vanwege het enorme succes wordt het sindsdien het hele jaar door gebrouwen en is het uitgegroeid tot een enorm populair Belgisch pils.

Maar in de biergeschiedenis zijn ook genoeg voorbeelden te vinden van wél typisch winterbier. De paters van Chimay ontwikkelde in 1948 een kerstbier dat de eerste jaren alleen in de winter beschikbaar kwam, maar later als Chimay Bleue uitgroeide tot een klassieker. Je vindt 'm in onze Chimay geschenkset.

Extra zwaar bier als eindejaarsgeschenk

Op het platteland was het in de 19e en in het begin van de 20e eeuw alleen in de winter mogelijk om te brouwen vanwege het ontbreken van koeltechnieken. Dat kwam ook goed uit voor de boerenknechten, die in de brouwerij hun arbeid verrichtten in plaats van op het land. De overschotten in de graanschuur werden in de winter gebruikt om een zwaarder, winters brouwsel te maken. Zo werd er een bestaand bier, zwaarder gebrouwen. Dit diende dan als geschenk voor personeel en vaste klanten.

Een mooi voorbeeld hiervan is Avec les Bons Voeux (Met de Beste wensen in het Nederlands), een Triple Saison van Brouwerij Dupont. Een flink zwaardere versie dus van de Saison Dupont. Tegenwoordig brengt welhaast elke Belgische brouwerij een dergelijke winterse creatie op de markt. Vind de orginele Saison Dupont nu in het Belgisch Bierpakket. 

Kerstbierfestival Essen

Begin jaren '90 namen een aantal OBER’s (Objectieve Bierproevers Essense Regio) uit Essen het initiatief om alle Belgische kerst- en winterbieren op één plaats bij elkaar te brengen. Wat ooit begon als lokaal festival met 40 bieren, is het Kerstbierfestival inmiddels uitgegroeid tot een fenomeen. 

Het festival is opgenomen in de lijst met 10 Beste Bierfestivals van België en verkoopt steevast uit, soms zelfs in augustus al. Een internationaal gezelschap proeft twee dagen kerst- en winterbieren. Van een warme Liefmans Gluhkriek tot veel op hout gelagerde bieren worden aangeboden. De bezoekers stemmen tevens op hun favoriete kerstbier. Een legendarisch bierfestival dus.