Bier, eigenlijk heel normaalWat is er speciaal aan bier?
Speciaalbier, we worden er zo ongeveer mee doodgegooid. Maar wat betekent het eigenlijk? Het korte antwoord is: helemaal niets. Er bestaat geen recept om een lekkere ketel ‘speciaalbier’ te brouwen. Er is geen definitie van te vinden in welke ‘Style Guidelines’ of ‘Biertypengids’ dan ook. Ook op Ratebeer of Untappd zal je het tevergeefs zoeken. Maar waarom hebben we het er dan steeds over?
Geen pils…
Meestal bedoelen we er mee te zeggen dat we het over ‘niet-pils’ hebben. Maar dan nog: wat voor bier hebben we dan in de kuip? Een romige en robuuste Porter&Stout, een droge Saison, een ferme Amber lager, een friszure Vlaams roodbruin, een malse Geuze, een verwarmende Barley Wine, een verkwikkend Witbier, een dorstlessende Kölsch, een stuivende IPA, een vervullende bitter, een fruitige Kriek Lambiek, een rijk bekuifde Weizen, of een gewijde Tripel? Of een van die andere tientallen bierstijlen?
En dan: laten we het gouden pils niet wegzetten als niet-speciaal. Dat is niet nodig. Want pils is net zo speciaal als alle andere bieren. Het bier dient op zichzelf te worden beoordeeld.
…of iets anders?
Aan het woord ‘speciaalbier’ worden ook andere betekenissen gehecht. Bijvoorbeeld dat het ‘craft beer’ is. Nu is het zo dat daar geen definitie van bestaat. Wel van ‘craft brewer’. Dat heeft dan te maken met de vraag wie de aandelen van de brouwerij in handen heeft, en hoe groot de jaarlijkse productie is. Zowel in Nederland als in de VS bestaan daar duidelijke afbakeningen van, waarbij ‘onafhankelijkheid’ de belangrijkste graadmeter is om wel of niet als ‘craft’ door het leven te gaan. De term ‘craft’ zegt dus iets over het bedrijf waar je bier vandaan komt, maar niets over het bier zelf. Er zijn bijvoorbeeld genoeg ‘craft’ brouwers die een heerlijke pils maken. Gelukkig maar.
Ook wordt ‘speciaalbier’ wel eens als synoniem voor bovengistend gebruikt. Er zijn echter veel bieren die geen pils zijn, en toch ondergistend zijn. Dortmunder bijvoorbeeld, of amber lager, Märzen, Baltic porter, en de meeste Bockbieren.
En dan zijn er nog allerlei andere ideeën over speciaalbier. Dat het allemaal zoet is, of juist altijd heel hoppig, en donker, en veel alcohol heeft, en dat je er snel dronken van wordt. Die kunnen allemaal in het vakje ‘vooroordeel’ worden bijgeplaatst.
Variatie is normaal
Eigenlijk is het heel normaal om variatie in bier te hebben. We zijn dat misschien een beetje uit het oog verloren, in al die jaren dat er praktisch gesproken maar één soort bier was. En daarom wordt al dat ‘andere’ bier ‘speciaal’ genoemd. Maar wat normaal is, is dat elke streek, elk land door de eeuwen heen zijn eigen bieren maakte.
Iemand die dat al lang geleden zag, was de Britse bierschrijver Michael Jackson. Deze ‘Beer Hunter’ publiceerde in 1977 het boek ‘The World Guide to Beer’ (‘Spectrum Bieratlas’ in de Nederlandse vertaling) waarin hij over de hele wereld op zoek ging naar bier. Hij benoemde lokale bieren en gebruiken, de brouwers en hun geschiedenis en hanteerde de namen van bierstijlen om onderscheid te maken in dat wat hij vond.
What’s in a name
We kunnen zo zoetjesaan wel afscheid beginnen te nemen van het betekenisloze woord ‘speciaalbier’, en onszelf vertrouwd maken met de namen van de bierstijlen. Net zoals we over allerlei soorten wijn, kaas, brood en andere lekkernijen kunnen praten, kunnen we ook over bier praten. Door die namen te kennen, weet je wat je — in grote lijnen — kunt verwachten aan geur, kleur en smaak als je de naam ziet op het etiket of het bord in de bierbar. Het helpt je om nog meer lol aan bier te beleven. Het geeft reliëf aan het bierlandschap.
Alle bierstijlen vallen onder de noemer ‘bier’. En als je het over een specifiek bier wilt hebben, dan zijn er namen. De naam van de bierstijl. De naam van de brouwer. De naam van het bier dat de brouwer er aan gaf. Die namen vormen je landkaart voor dat alsmaar uitdijende bierlandschap. Laten we die namen gebruiken, en de variatie normaal gaan vinden. Want bier is al speciaal genoeg van zichzelf.