De hoptoekomstHoe ziet de hoptoekomst eruit?
Van geen ander essentieel bieringrediënt wordt zo luid de lof gezongen als van hop. De onbevruchte bloemetjes van de vrouwelijke humulus lupulus zorgen al eeuwen voor bewaarbaarheid van bier, maar dat is niet waarom zij bejubeld wordt. Nee, de meer aromatische bijdrage die hop aan de totale biersmaak geeft is waar het om gaat. Van subtiel tot knisperend, van in your face tot double in your face: veel bierliefhebbers kunnen geen genoeg van hop krijgen. Maar hoe ziet de hoptoekomst eruit?
Hopvariëteiten
Hop kan een baaierd aan aroma’s creëren. Van grassig tot bloemig, van peperig tot (tropisch) fruit - er lijkt geen eind aan te komen. En er komen aroma’s bij doordat brouwers daarom vragen: in de eeuwige wedloop om vernieuwing is de brouwer steeds op zoek naar nieuwe smaakgevende elementen. Hoprassen kunnen eindeloos worden gekruisd, net als tulpen, en iedere kruising kan tot een nieuwe of versterkte smaakbijdrage leiden. Variatie is oneindig, en dus is het aantal mogelijke hopvariëteiten oneindig.
Een complicerende factor voor de ongeduldige brouwer is dat een hopplant niet meteen volledig productief is. Een plant moet enkele generaties, dus groeiseizoenen, doorstaan om optimaal te renderen. En dus kunnen hoptelers in het Duitse Hallertau, de Amerikaanse Yakima Valley of het Nieuw-Zeelandse Nelson niet zomaar een nieuw ras produceren. Ontstaat er plots een grote vraag naar hop met het aroma van mandarijntjes, dan duurt het enkele jaren voordat dit grootschalig leverbaar is. En dan kan de vraag alweer zijn ingestort.
Hopproducenten luisteren goed naar hun klanten, en verdiepen zich er grondig in. Wees dus niet verbaasd dat je een proefbrouwerij kunt vinden bij de grotere hopboeren. Hier maken zij de aromatische verschillen aanschouwelijk door verschillende hopsoorten te gebruiken in bieren die verder qua receptuur identiek zijn. Met deze ‘single hop’ varianten, ook bij brouwerijen populair, kan prima worden waargenomen waarin de ene hopsoort excelleert en de ander niet.
Beschikbaarheid
Omdat een hopplant zich niet zomaar laat dwingen is de productie niet snel in volume aan te passen. Daarbij is het een agrarisch product en dus vatbaar voor natuurlijke bedreigingen. Zo zijn er schimmelinfecties die een compleet hopveld kunnen veranderen in een hopkerkhof. Ook het weer kan roet in het eten gooien: enkele jaren geleden zorgden nazomerse hagelbuien voor een slachting in de hopvelden van Zuid-Duitsland waardoor de oogst tientallen procenten lager uitviel dan verwacht. Natuurlijk hebben dit soort ‘natuurrampen’ een flink prijsopdrijvend effect.
Maar het kan erger. Het schrikbeeld voor veel kleinschalige, ambachtelijke, brouwerijen is de steeds verder verstikkende greep die grote brouwers hebben op de producenten van grondstoffen. Zo brak er begin 2017 een relletje uit omdat AB InBev, ‘s werelds grootste bierfabrikant, de oogst van de hopvelden die zij in Zuid-Afrika in bezit heeft, louter voor haar eigen brouwerijen bestemde. Hier komen enkele zeldzame en aromatische hoprassen vandaan die nu buiten het bereik van niet-Braziliaanse brouwers liggen. Ambachtelijke brouwers vrezen een verdere greep op grondstoffen: als grote broers hopproducenten opkopen kan de deur zomaar in het gezicht van de kleinschalige brouwer worden dichtgeslagen. De beschikbaarheid van variëteit, en dus keuzevrijheid voor de consument, komt daarmee in gevaar.
Het groene goud
Hop is in verhouding het duurste ingrediënt van bier - niet de grootste kostenpost, want dat is marketing. Juist omdat de klimplant zo’n immens effect op de uiteindelijke smaakbeleving heeft kan de waarde van hop niet worden overschat. Met recht kan hop worden gezien als ‘het groene goud’ van de bierwereld. Dat zal in de toekomst niet veranderen.
Wat nu zichtbaar begint te worden is een verder toenemende interesse van kleinschalige producenten in het aanleggen van hopvelden. Zelfs in Nederland, dat eeuwen geleden een bloeiende hopindustrie kende, steken kleine en lokale initiatieven de kop op. Brouwerijen als La Trappe en Gulpener hebben eigen hopvelden in beheer. Hollands Hophuis, een Amsterdams initiatief, leverde al eens lokaal geteelde aromahop aan brouwerij De Prael. Het groene goud wordt omarmd op een manier die doet denken aan ambachtelijk bier. Het groene goud zal dus, niet alleen in Nederland, steeds meer lokaal en kleinschalig worden verbouwd. Craft hop, zeg maar.
Misschien wel het mooiste aan deze initiatieven is dat ze daarmee meteen een alternatief bieden voor de grootschalige bierproducenten die hun greep op deze essentiële grondstof verstevigen. Zo houdt lokaal en kleinschalig zichzelf in stand - iets waar bierliefhebbers alleen maar heel gelukkig kunnen worden.